استنت‌گذاری حالب و نفروستومی چیست؟
استنت‌گذاری حالب و نفروستومی دو روش پزشکی هستند که در مواردی که جریان طبیعی ادرار از کلیه‌ها به مثانه مختل می‌شود، به منظور بهبود جریان ادراری انجام می‌گیرند. این روش‌ها معمولاً در مواقعی که بیمار دچار انسداد در حالب‌ها یا مشکلات مرتبط با کلیه‌ها می‌شود، به کار می‌روند. در این مقاله به تفصیل توضیح خواهیم داد که استنت‌گذاری حالب و نفروستومی چه هستند، چگونه انجام می‌شوند، مزایا و عوارض احتمالی آنها چیست و در چه شرایطی از هر کدام استفاده می‌شود.
1. تعریف استنت‌گذاری حالب و نفروستومی
حالب‌ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند. در شرایط عادی، جریان ادرار از کلیه‌ها از طریق حالب‌ها به مثانه وارد می‌شود و هیچ مانعی در مسیر آن وجود ندارد. اما در برخی شرایط، ممکن است مسیر عبور ادرار مسدود شود. این انسداد می‌تواند ناشی از سنگ‌های کلیه، تومورهای سرطانی، عفونت‌ها یا لخته‌های خون باشد. زمانی که چنین انسدادی رخ می‌دهد، پزشکان از روش‌های مختلفی برای باز کردن این مسیر استفاده می‌کنند، و یکی از این روش‌ها، استنت‌گذاری حالب است.
استنت‌گذاری حالب به معنای قرار دادن یک لوله نازک و منعطف به نام استنت در داخل حالب است تا جریان ادرار به طور موقت یا دائمی برقرار بماند. این استنت معمولاً به کمک تصویربرداری دقیق از جمله فلوروسکوپی یا سی‌تی‌اسکن در داخل حالب قرار می‌گیرد.
در صورتی که استنت‌گذاری حالب ممکن نباشد یا نتوان به طور مؤثری این عمل را انجام داد، نفروستومی به عنوان روش جایگزین در نظر گرفته می‌شود. در این روش، یک لوله از طریق پوست در ناحیه پشت بیمار وارد کلیه می‌شود تا ادرار از طریق آن به بیرون تخلیه گردد. این لوله می‌تواند به یک کیسه جمع‌آوری ادرار متصل شود یا به طور مستقیم به مثانه ارتباط پیدا کند.
2. چه زمانی از استنت‌گذاری حالب یا نفروستومی استفاده می‌شود؟
استنت‌گذاری حالب و نفروستومی به طور معمول در مواردی که انسداد حالب‌ها منجر به اختلال در عملکرد کلیه‌ها و مشکلات ادراری می‌شود، استفاده می‌شود. شرایطی که ممکن است نیاز به این روش‌ها داشته باشند عبارتند از:
- سنگ‌های کلیه: سنگ‌های بزرگ یا متعدد ممکن است باعث انسداد حالب‌ها شوند و به علت انسداد، جریان ادرار مختل شود.
- تومورهای سرطانی: تومورهای سرطانی که در اطراف یا داخل حالب‌ها قرار می‌گیرند می‌توانند باعث انسداد شوند.
- عفونت‌ها: عفونت‌های مزمن یا شدید می‌توانند باعث التهاب و انسداد حالب‌ها شوند.
- لخته‌های خون: در بعضی موارد لخته‌های خون در داخل حالب ایجاد می‌شوند که موجب انسداد مسیر ادراری می‌شوند.
3. استنت‌گذاری حالب چگونه انجام می‌شود؟
استنت‌گذاری حالب معمولاً تحت هدایت تصویربرداری انجام می‌شود. در این پروسیجر، بیمار معمولاً تحت آرام‌بخشی قرار می‌گیرد و ممکن است از داروهای ضد درد و ضد تهوع نیز استفاده شود. پس از بی‌حسی موضعی ناحیه مورد نظر، پزشک با استفاده از تصاویر رادیوگرافی، محل انسداد حالب را شناسایی کرده و سپس استنت را وارد حالب می‌کند.
استنت معمولاً از مواد انعطاف‌پذیر و مقاوم ساخته می‌شود تا در طول زمان در محل خود باقی بماند و بتواند از انسداد بیشتر جلوگیری کند. این استنت می‌تواند در محل قرار بگیرد تا جریان ادرار از کلیه‌ها به مثانه به صورت مداوم برقرار باشد. در برخی موارد، استنت‌گذاری ممکن است به صورت دائمی انجام شود، در حالی که در موارد دیگر استنت به مدت زمان محدود (مثلاً چند هفته یا چند ماه) برای کمک به درمان مشکل قرار داده می‌شود.
4. نفروستومی چگونه انجام می‌شود؟
در مواردی که استنت‌گذاری حالب امکان‌پذیر نباشد یا مؤثر واقع نشود، نفروستومی به عنوان گزینه جایگزین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، یک لوله از طریق پوست در ناحیه پشت بیمار وارد کلیه می‌شود. این پروسیجر معمولاً تحت هدایت تصویربرداری انجام می‌شود و هدف آن ایجاد یک مسیر جدید برای تخلیه ادرار از کلیه است.
برای انجام نفروستومی، بیمار ابتدا باید در وضعیت مناسب قرار گیرد و پوست ناحیه‌ای که لوله وارد می‌شود، ضدعفونی شود. سپس پزشک با استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا فلوروسکوپی مسیر دقیق را مشخص کرده و لوله را وارد کلیه می‌کند. این لوله می‌تواند به یک کیسه خارجی متصل شود تا ادرار از آنجا تخلیه شود، یا در برخی موارد، لوله به مثانه متصل می‌شود تا ادرار به طور مستقیم به آن تخلیه گردد.
5. آماده‌سازی برای استنت‌گذاری حالب یا نفروستومی
قبل از انجام این پروسیجرها، بیمار باید برای بررسی وضعیت کلیه‌ها و عملکرد آنها آزمایشاتی انجام دهد. این آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه‌ها و آزمایشاتی مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای ارزیابی دقیق انسداد و وضعیت حالب‌ها باشد.
بیمار باید پیش از انجام پروسیجر، ناشتا باشد، به ویژه اگر از داروهای بیهوشی عمومی استفاده خواهد شد. در صورتی که بیمار داروهای روتین مصرف می‌کند، باید با پزشک خود در مورد مصرف آنها مشورت کند.
6. مراقبت‌های بعد از استنت‌گذاری حالب و نفروستومی
پس از انجام این پروسیجرها، بیمار معمولاً باید در بیمارستان بستری شود و تحت نظارت پزشکان قرار گیرد. در برخی موارد، بیمار می‌تواند بلافاصله پس از درمان به خانه بازگردد، اما در دیگر موارد ممکن است نیاز به بستری بیشتر برای مراقبت‌های ویژه باشد.
- پیشنهادات مراقبتی: پس از پروسیجر، ممکن است پزشک توصیه کند که بیمار به مدت چند روز استراحت کند و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری نماید.
- درد و ناراحتی: ممکن است بیمار درد خفیفی را پس از عمل تجربه کند که معمولاً با داروهای مسکن قابل کنترل است.
- مراقبت از لوله: اگر از نفروستومی استفاده شده باشد، بیمار باید مراقب لوله باشد تا از بروز عفونت جلوگیری کند و از اینکه لوله در جای خود باقی بماند اطمینان حاصل کند.
7. مزایا و معایب استنت‌گذاری حالب و نفروستومی
مزایای استنت‌گذاری حالب و نفروستومی عبارتند از:
- بازگشت عملکرد طبیعی کلیه‌ها: این روش‌ها جریان ادرار را از کلیه‌ها به مثانه برقرار می‌کنند و به این ترتیب عملکرد کلیه‌ها حفظ می‌شود.
- روش‌های غیرجراحی و کم‌تهاجمی: این پروسیجرها در مقایسه با جراحی‌های باز، تهاجم کمتری دارند و معمولاً به زمان بهبودی کوتاه‌تری نیاز دارند.
معایب و عوارض:
- عفونت: خطر عفونت همیشه وجود دارد، به ویژه در مواردی که لوله از طریق پوست وارد بدن می‌شود.
- اسپاسم مثانه: گاهی اوقات ممکن است بیمار دچار اسپاسم پیش رونده مثانه شود که می‌تواند نیاز به درمان دارویی داشته باشد.
- خونریزی: اگرچه خونریزی نادر است، اما ممکن است در برخی بیماران رخ دهد.
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب: در صورت استفاده از ماده حاجب در حین تصویربرداری، خطر واکنش آلرژیک وجود دارد که معمولاً کم است.
8. نتیجه‌گیری
استنت‌گذاری حالب و نفروستومی دو روش مؤثر برای حل مشکلات مربوط به انسداد حالب و حفظ عملکرد طبیعی کلیه‌ها هستند. این روش‌ها می‌توانند به کاهش درد، پیشگیری از آسیب بیشتر به کلیه‌ها و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. با این حال، هر روش پزشکی ممکن است عوارض جانبی خاص خود را داشته باشد، بنابراین مشاوره دقیق با پزشک برای انتخاب بهترین درمان ضروری است.