نمونه برداری از پرزهای جفتی CVS

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS): روش‌ها، کاربردها و عوارض

مقدمه

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (Chorionic Villus Sampling یا CVS) یکی از روش‌های تشخیصی پیشرفته است که به‌طور گسترده در دوران بارداری برای ارزیابی سلامت جنین و تشخیص اختلالات ژنتیکی استفاده می‌شود. این روش از اولین هفته‌های بارداری قادر است اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت کروموزومی جنین فراهم کند و برای شناسایی بیماری‌هایی مانند سندروم داون، فیبروز سیستیک و کم‌خونی داسی‌شکل به کار می‌رود.

در این مقاله، به بررسی جزئیات کامل روش انجام CVS، کاربردها، عوارض، و نکات مهمی که مادران باردار باید در نظر بگیرند، پرداخته می‌شود.

1. نمونه‌برداری از پرزهای جفتی چیست؟

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) یک روش پزشکی است که در آن با برداشتن نمونه‌ای از سلول‌های جفت، وضعیت ژنتیکی و کروموزومی جنین مورد بررسی قرار می‌گیرد. جفت که به‌عنوان رابط بین مادر و جنین عمل می‌کند، از همان ابتدای بارداری رشد کرده و اطلاعات ژنتیکی دقیق درباره جنین را در خود ذخیره می‌کند. با استفاده از این نمونه‌برداری، پزشکان می‌توانند به بررسی کروموزوم‌ها و تشخیص اختلالات ژنتیکی پرداخته و از بروز بیماری‌هایی که می‌توانند بر رشد و سلامت جنین تأثیر بگذارند، جلوگیری کنند.

روش CVS معمولاً در هفته‌های 11 تا 13 بارداری انجام می‌شود و به دلیل انجام آن در اوایل بارداری، برای مادران در این بازه زمانی که نگرانی‌هایی در مورد سلامت جنین دارند، انتخاب مناسبی است.

2. کاربردهای CVS

این روش به‌ویژه برای تشخیص و ارزیابی اختلالات ژنتیکی و کروموزومی در جنین کاربرد دارد. از جمله بیماری‌هایی که می‌توانند با استفاده از CVS تشخیص داده شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سندروم داون (Trisomy 21): یک اختلال کروموزومی است که به دلیل داشتن یک کروموزوم اضافی در کروموزوم 21 ایجاد می‌شود. این بیماری باعث عقب‌ماندگی ذهنی و مشکلات جسمی مختلف در کودک می‌شود.

• سندروم ادوارد (Trisomy 18): اختلالی که به دلیل وجود یک کروموزوم اضافی 18 ایجاد می‌شود و اغلب با مشکلات شدید جسمی و ذهنی همراه است.

• سندروم پاتو (Trisomy 13): اختلال نادر دیگری که با داشتن یک کروموزوم اضافی در کروموزوم 13 ایجاد می‌شود و معمولاً با ناهنجاری‌های شدید فیزیکی و ذهنی همراه است.

• فیبروز سیستیک: یک اختلال ژنتیکی که بر ریه‌ها و دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد و باعث تولید مخاط غلیظ و دشواری در تنفس می‌شود.

• کم‌خونی داسی‌شکل: بیماری ارثی است که باعث تولید گلبول‌های قرمز غیرطبیعی و کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن می‌شود.

• اختلالات دیگری مانند تالاسمی، هنتینگتون و بیماری‌های ژنتیکی دیگر.

3. نحوه انجام روش CVS

روش نمونه‌برداری از پرزهای جفتی معمولاً تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود. در این روش، یک سوزن نازک به کمک تصویر برداری سونوگرافی به داخل رحم وارد می‌شود تا نمونه‌ای از بافت جفت (که پرزهای جفتی نامیده می‌شوند) برداشته شود.

3.1. مراحل انجام CVS

1. آماده‌سازی مادر: ابتدا پزشک اطلاعات لازم را به مادر باردار ارائه می‌دهد و در صورت نیاز، مادر باید مثانه خود را پر کند تا فضای رحم به‌وضوح دیده شود. سپس، از داروی بی‌حسی موضعی برای کاهش ناراحتی‌ها استفاده می‌شود.

2. موقعیت‌یابی دقیق: پس از بی‌حسی، پزشک سونوگرافی را برای شناسایی دقیق موقعیت جفت و تعیین بهترین مسیر برای وارد کردن سوزن استفاده می‌کند.

3. نمونه‌برداری: با استفاده از سوزن مخصوص، پزشک وارد جفت می‌شود و نمونه‌ای از پرزهای جفتی را با سرنگ مخصوص برداشته و به آزمایشگاه ارسال می‌کند. این پروسه معمولاً بین 10 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.

4. مراقبت‌های بعد از نمونه‌برداری: پس از انجام پروسه، مادر به مدت کوتاهی تحت نظر قرار می‌گیرد و سپس می‌تواند به خانه بازگردد. توصیه می‌شود که مادر در 48 ساعت بعد از انجام CVS استراحت کند و در صورت بروز هر گونه خونریزی یا ترشح غیرطبیعی با پزشک خود مشورت کند.

4. عوارض احتمالی CVS

اگرچه نمونه‌برداری از پرزهای جفتی یک روش نسبتاً امن است، اما مانند هر روش پزشکی دیگر، ممکن است عوارضی ایجاد شود. عوارض این روش به شرح زیر است:

1. سقط جنین: احتمال سقط جنین پس از انجام CVS حدود 0.5 تا 1 درصد است. این میزان احتمال به عواملی مانند تجربه پزشک و شرایط مادر بستگی دارد.

2. درد و ناراحتی: برخی از مادران ممکن است بعد از انجام روش CVS دچار درد یا ناراحتی خفیف شوند. این درد معمولاً خفیف است و با مصرف مسکن‌های معمولی قابل کنترل است.

3. عدم موفقیت در نمونه‌برداری: در برخی موارد، نمونه‌برداری ممکن است موفقیت‌آمیز نباشد و نیاز به تکرار تست باشد. این مشکل ممکن است به دلیل موقعیت نادرست جفت یا مشکلات فنی در طی فرآیند رخ دهد.

4. عفونت: مانند هر روش پزشکی که به بدن وارد می‌شود، احتمال ابتلا به عفونت در اثر ورود سوزن به رحم وجود دارد، اگرچه این عارضه نادر است.

5. لکه‌بینی یا خونریزی: خونریزی خفیف یا لکه‌بینی در روزهای پس از انجام CVS ممکن است رخ دهد، اما معمولاً به سرعت بهبود می‌یابد.

5. تفاوت بین CVS و آمنیوسنتز

آمنیوسنتز و CVS هر دو روش‌هایی برای تشخیص اختلالات ژنتیکی در جنین هستند، اما تفاوت‌های عمده‌ای دارند:

• زمان انجام: CVS معمولاً در هفته 11 تا 13 بارداری انجام می‌شود، در حالی که آمنیوسنتز در هفته‌های 15 تا 20 بارداری انجام می‌شود.
• روش نمونه‌برداری: در آمنیوسنتز، نمونه‌برداری از مایع آمنیوتیک (مایع اطراف جنین) انجام می‌شود، در حالی که در CVS، نمونه از پرزهای جفتی گرفته می‌شود.
• خطر سقط جنین: به‌طور کلی، احتمال سقط جنین در آمنیوسنتز کمی بیشتر از CVS است، اما هر دو روش ریسک کمی برای سقط دارند.

6. نکات مهم قبل از انجام CVS

1. مشاوره ژنتیکی: قبل از انجام هرگونه آزمایش ژنتیکی مانند CVS، توصیه می‌شود که با یک مشاور ژنتیکی مشورت کنید تا از مزایا و محدودیت‌های روش آگاه شوید.

2. سابقه پزشکی: به پزشک خود اطلاع دهید که آیا سابقه بیماری‌های خاص یا شرایط پزشکی خاصی دارید که ممکن است بر نتایج CVS تأثیر بگذارد.

3. آمادگی جسمی: پزشک ممکن است شما را به نوشیدن مقدار خاصی آب یا پر کردن مثانه هدایت کند تا سونوگرافی به‌درستی انجام شود.

7. نتیجه‌گیری

نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) یک روش پیشرفته و مفید برای ارزیابی سلامت جنین در دوران بارداری است. این روش با فراهم کردن اطلاعات دقیق درباره وضعیت کروموزومی جنین، می‌تواند به شناسایی بیماری‌های ژنتیکی کمک کند و تصمیم‌گیری‌های بهداشتی و درمانی را برای مادر و جنین تسهیل کند. با این حال، مادران باردار باید با پزشک خود مشورت کنند تا اطلاعات کاملی درباره مزایا، معایب، و عوارض احتمالی این روش به‌دست آورند.