ورتبروپلاستی

ورتبروپلاستی: درمانی نوین برای شکستگیهای مهرهها با کمک رادیولوژی اینترونشنال

شکستگیهای مهرههای ستون فقرات، به ویژه در ناحیه کمر و پشت، از جمله مشکلات شایعی هستند که میتوانند به دلیل پوکی استخوان، ضربههای شدید، یا بیماریهای زمینهای ایجاد شوند. این شکستگیها اغلب با درد شدید، کاهش تحرک و در برخی موارد، تغییر شکل ستون فقرات همراه هستند. یکی از روشهای موثر و کمتهاجمی برای درمان این نوع شکستگیها، ورتبروپلاستی (Vertebroplasty) است که با کمک تکنیکهای رادیولوژی اینترونشنال (Interventional Radiology) انجام میشود. در این مقاله، به بررسی مفصل ورتبروپلاستی، مراحل انجام آن، مزایا، معایب و نقش رادیولوژی اینترونشنال در این روش درمانی خواهیم پرداخت.

 ورتبروپلاستی چیست؟

ورتبروپلاستی یک روش کمتهاجمی است که برای تثبیت و تقویت مهرههای شکسته شده در ستون فقرات استفاده میشود. در این روش، یک سیمان استخوانی خاص (معمولاً از جنس پلی متیل متاکریلات) به داخل مهره آسیب دیده تزریق میشود. این سیمان پس از سفت شدن، به تثبیت مهره کمک کرده و درد ناشی از شکستگی را کاهش میدهد. ورتبروپلاستی معمولاً برای درمان شکستگیهای فشاری مهرهها (Compression Fractures) که اغلب به دلیل پوکی استخوان ایجاد میشوند، استفاده میشود.

 نقش رادیولوژی اینترونشنال در ورتبروپلاستی

رادیولوژی اینترونشنال شاخهای از پزشکی است که در آن از تکنیکهای تصویربرداری برای هدایت دقیق روشهای درمانی کمتهاجمی استفاده میشود. در ورتبروپلاستی، رادیولوژیست اینترونشنال با استفاده از تصویربرداریهای پیشرفته مانند فلوروسکوپی (نوعی تصویربرداری اشعه ایکس) یا سی تی اسکن، مراحل انجام عمل را به دقت هدایت میکند. این هدایت تصویری باعث میشود که سیمان استخوانی به طور دقیق و ایمن به داخل مهره آسیب دیده تزریق شود و خطر آسیب به بافتهای اطراف به حداقل برسد.

 مراحل انجام ورتبروپلاستی

ورتبروپلاستی معمولاً در اتاق عمل یا یک واحد رادیولوژی اینترونشنال انجام میشود و مراحل آن به شرح زیر است:

1. آمادهسازی بیمار:
بیمار به صورت دمر (روی شکم) بر روی تخت قرار میگیرد. برای کاهش درد و ناراحتی، ممکن است از بیحسی موضعی یا بیهوشی سبک استفاده شود.

2. هدایت تصویربرداری:
رادیولوژیست اینترونشنال با استفاده از فلوروسکوپی یا سی تی اسکن، محل دقیق مهره آسیب دیده را شناسایی میکند. این تصویربرداری به پزشک کمک میکند تا مسیر ورود سوزن را به دقت برنامهریزی کند.

3. ورود سوزن به مهره:
یک سوزن مخصوص از طریق پوست و بافتهای نرم به داخل مهره آسیب دیده هدایت میشود. این مرحله تحت هدایت تصویربرداری انجام میشود تا از دقت و ایمنی عمل اطمینان حاصل شود.

4. تزریق سیمان استخوانی:
پس از قرارگیری سوزن در محل مناسب، سیمان استخوانی به آرامی به داخل مهره تزریق میشود. رادیولوژیست با استفاده از تصویربرداری، پخش شدن سیمان را به دقت کنترل میکند تا از نشت آن به خارج از مهره جلوگیری شود.

5. اتمام عمل:
پس از تزریق سیمان و اطمینان از تثبیت مهره، سوزن خارج میشود و محل ورود آن پانسمان میشود. کل این فرآیند معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول میکشد.

 مزایای ورتبروپلاستی

ورتبروپلاستی به عنوان یک روش کمتهاجمی، مزایای متعددی نسبت به جراحیهای سنتی دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

1. کاهش درد:
یکی از اصلیترین مزایای ورتبروپلاستی، کاهش سریع و چشمگیر درد ناشی از شکستگی مهره است. بسیاری از بیماران بلافاصله پس از عمل کاهش درد قابل توجهی را تجربه میکنند.

2. زمان بهبودی کوتاه:
از آنجا که ورتبروپلاستی نیازی به برشهای بزرگ یا بستری طولانی مدت ندارد، بیماران معمولاً ظرف چند ساعت پس از عمل میتوانند به خانه بازگردند و فعالیتهای عادی خود را از سر بگیرند.

3. کاهش خطرات جراحی:
جراحیهای سنتی ستون فقرات ممکن است با خطراتی مانند عفونت، خونریزی و آسیب به بافتهای اطراف همراه باشند. ورتبروپلاستی به دلیل کمتهاجمی بودن، این خطرات را به حداقل میرساند.

4. حفظ ساختار ستون فقرات:
با تثبیت مهره آسیب دیده، ورتبروپلاستی به جلوگیری از تغییر شکل ستون فقرات و کاهش قد بیمار کمک میکند.

 معایب و محدودیتهای ورتبروپلاستی

با وجود مزایای متعدد، ورتبروپلاستی ممکن است با برخی معایب و محدودیتها نیز همراه باشد. از جمله این موارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. محدودیت در نوع شکستگی:
ورتبروپلاستی معمولاً برای شکستگیهای فشاری مهرهها که به دلیل پوکی استخوان ایجاد شدهاند، مناسب است. در مواردی که شکستگی به دلیل ضربه شدید یا بیماریهای دیگر ایجاد شده باشد، ممکن است نیاز به روشهای درمانی دیگری باشد.

2. احتمال نشت سیمان:
در برخی موارد، ممکن است سیمان استخوانی به خارج از مهره نشت کند. اگرچه این اتفاق نادر است، اما در صورت وقوع میتواند باعث ایجاد درد یا آسیب به بافتهای اطراف شود.

3. عدم بهبود کامل پوکی استخوان:
ورتبروپلاستی تنها به تثبیت مهره آسیب دیده کمک میکند و تاثیری بر درمان پوکی استخوان (علت اصلی شکستگی) ندارد. بنابراین، بیماران ممکن است نیاز به درمانهای تکمیلی برای پیشگیری از شکستگیهای آینده داشته باشند.

 موارد استفاده از ورتبروپلاستی

ورتبروپلاستی معمولاً در موارد زیر مورد استفاده قرار میگیرد:

1. شکستگیهای فشاری مهرهها:
این روش به ویژه برای شکستگیهایی که به دلیل پوکی استخوان ایجاد شدهاند، مناسب است.

2. تومورهای مهرهها:
در مواردی که تومورهای خوشخیم یا بدخیم باعث ضعیف شدن مهرهها شدهاند، ورتبروپلاستی میتواند به تثبیت مهره و کاهش درد کمک کند.

3. بیماران با شرایط خاص:
بیمارانی که به دلیل سن بالا یا بیماریهای زمینهای قادر به تحمل جراحیهای سنگین نیستند، میتوانند از این روش بهرهمند شوند.

 مراقبتهای پس از ورتبروپلاستی

پس از انجام ورتبروپلاستی، بیماران نیاز به مراقبتهای خاصی دارند تا روند بهبودی به بهترین شکل انجام شود. این مراقبتها شامل موارد زیر است:

1. استراحت کوتاه مدت:
بیماران معمولاً پس از عمل نیاز به چند ساعت استراحت دارند، اما میتوانند همان روز به خانه بازگردند.

2. پایش علائم:
در صورت بروز علائمی مانند تب، درد شدید یا بیحسی در پاها، بیمار باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.

3. فیزیوتراپی:
در برخی موارد، ممکن است فیزیوتراپی برای بهبود تحرک و تقویت عضلات ستون فقرات توصیه شود.

4. درمان پوکی استخوان:
از آنجا که پوکی استخوان علت اصلی بسیاری از شکستگیهای مهره است، بیماران باید تحت درمانهای دارویی و تغییرات سبک زندگی برای پیشگیری از شکستگیهای آینده قرار گیرند.

 نتیجه گیری

ورتبروپلاستی به عنوان یک روش کمتهاجمی و موثر، جایگاه مهمی در درمان شکستگیهای مهرههای ستون فقرات پیدا کرده است. این روش با کاهش درد، بهبود سریع و حفظ ساختار ستون فقرات، گزینه مناسبی برای بسیاری از بیماران محسوب میشود. با این حال، انتخاب این روش باید با توجه به شرایط بیمار، نوع شکستگی و نظر پزشک متخصص انجام شود. رادیولوژی اینترونشنال با ارائه هدایت تصویری دقیق، نقش کلیدی در موفقیت این روش ایفا میکند و به بیماران کمک میکند تا کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.